Trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng, sự ra mắt của ChatGPT đã khiến nhiều công ty công nghệ lớn, trong đó có Google, phải khẩn trương hành động. Tiến sĩ Lương Minh Thắng, một nhà nghiên cứu xuất sắc người Việt, đã tham gia vào cuộc đua này với mục tiêu phát triển chatbot Bard chỉ trong vòng 100 ngày.
Tiến sĩ Lương Minh Thắng, 38 tuổi, đến từ Đồng Nai, hiện đang làm việc tại Google DeepMind, nơi tập trung vào nghiên cứu trí tuệ nhân tạo (AI). Với gần một thập kỷ kinh nghiệm tại đây, anh đã đóng góp vào việc phát triển nhiều chatbot AI, trong đó có Meena – một trong những chatbot hàng đầu thế giới vào năm 2020, sau này đã được nâng cấp thành Bard và hiện tại là Gemini.
Hành trình trở thành một nhà khoa học trong lĩnh vực AI của anh Thắng bắt đầu từ những năm tháng học tập. Dù có nền tảng vững chắc về Toán học, anh đã quyết định chuyển hướng sang công nghệ thông tin, một quyết định mà anh coi là bước ngoặt trong sự nghiệp của mình.
Tiến sĩ Lương Minh Thắng. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Với thành tích học tập xuất sắc tại trường Phổ thông Năng khiếu và Đại học Quốc gia TP HCM, anh đã giành được nhiều giải thưởng trong các cuộc thi Toán học. Mặc dù không thành công trong việc vào đội tuyển Olympic Toán quốc tế, anh đã tìm thấy đam mê mới trong lĩnh vực công nghệ thông tin.
Năm 2006, anh Thắng trở thành sinh viên tại Đại học Quốc gia Singapore (NUS). Tại đây, anh đã khám phá ra sự thú vị của AI, đặc biệt là khả năng dịch thuật tự động. Sau khi tham gia vào một chương trình nghiên cứu đặc biệt, anh đã gắn bó với lĩnh vực này và phát triển các kỹ năng trong máy học và ngôn ngữ tự nhiên.
Sau khi tốt nghiệp vào năm 2010, anh ở lại Singapore để làm nghiên cứu và nhanh chóng công bố nhiều bài báo khoa học, điều này đã giúp anh được nhận vào ngành Khoa học máy tính tại Stanford, một trong những trường đại học hàng đầu của Mỹ.
Trong thời gian tại Stanford, anh đã trở thành một trong những nhà nghiên cứu tiên phong trong lĩnh vực học sâu, áp dụng các phương pháp học máy dựa trên mạng nơ-ron nhân tạo để phát triển phần mềm có khả năng tự học trong dịch máy.
Anh Thắng và vợ tại Đại học Stanford. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Vào năm 2014, anh gia nhập Google với vai trò nghiên cứu sinh thực tập tại Google Brain, nơi anh tham gia vào dự án cải thiện chất lượng dịch thuật. Anh đã nghiên cứu và áp dụng mạng nơ-ron nhân tạo để dịch các câu phức tạp, điều này đã góp phần vào sự phát triển của Google Translate, một công cụ dịch thuật phổ biến với hàng triệu người dùng.
Hai năm sau, anh chính thức trở thành nhân viên của Google và đồng sáng lập dự án Meena vào năm 2018. Meena là một chatbot AI có khả năng trò chuyện với người dùng về nhiều chủ đề khác nhau. Anh cùng các cộng sự đã xây dựng Meena từ những ý tưởng ban đầu cho đến khi trở thành một chatbot với 2,6 tỷ tham số và được đào tạo trên 340 GB dữ liệu văn bản.
Khi Meena được công bố vào năm 2020, nó đã được công nhận là chatbot tốt nhất thế giới. Tuy nhiên, Google đã quyết định không phát hành Meena do lo ngại về các rủi ro liên quan đến việc chatbot có thể đưa ra thông tin sai lệch hoặc có những phản ứng không phù hợp. Điều này đã dẫn đến tình trạng “báo động đỏ” cho Google vào cuối năm 2022 khi ChatGPT ra mắt.
Tiến sĩ Thắng cho biết sự quan tâm của công chúng đối với ChatGPT đã tạo ra một cú sốc lớn cho Google. “Tôi và các đồng nghiệp đã bước vào 100 ngày khẩn trương để phát triển AI”, anh chia sẻ.
Trong nhóm 50 người nghiên cứu Bard, anh Thắng đã đảm nhận nhiệm vụ đảm bảo tính chính xác cho các câu trả lời của chatbot. Bard được phát triển dựa trên nền tảng của Meena, nhưng với mục tiêu cung cấp thông tin hữu ích và chính xác hơn cho người dùng.
“Chúng tôi đã phải làm lại gần như toàn bộ so với Meena. Trong khi Meena có phong cách hài hước, Bard tập trung vào việc cung cấp thông tin chính xác và hữu ích”, anh giải thích.
Để cải thiện Bard, tất cả nhân viên trong công ty đều tham gia vào việc tương tác với chatbot, điều này đã tạo ra một tinh thần đoàn kết trong đội ngũ. “Đây là một trong những khoảng thời gian đáng nhớ, khi khối lượng công việc hoàn thành trong 100 ngày tương đương với một năm”, anh Thắng cho biết.
Vào đầu tháng 2 năm 2023, Bard chính thức ra mắt và cả công ty đã tổ chức một buổi tiệc ăn mừng. Mặc dù cảm thấy nhẹ nhõm, anh Thắng cũng nhận thức rằng đây chỉ là khởi đầu cho hành trình hoàn thiện chatbot này.
Anh Thắng (thứ 5 từ trái sang) và đội tuyển IMO Việt Nam năm 2024. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Ngoài công việc tại Google, anh Thắng còn duy trì các nghiên cứu độc lập. Năm 2022, anh đã được giới thiệu về AlphaGeometry – một AI có khả năng giải toán hình học. Anh đã quyết định phát triển nó với hy vọng giải quyết được bài toán hình học khó khăn trong đề thi IMO 1979.
Đầu năm ngoái, AlphaGeometry đã giải được 25 trong 30 bài hình học ở các kỳ IMO, đạt thành tích tương đương với một người đạt huy chương vàng. Tuy nhiên, nó vẫn chưa giải được bài hình ở IMO 1979. Nhóm nghiên cứu đã tiếp tục phát triển AlphaGeometry 2, ra mắt vào tháng 2 với nhiều cải tiến về ngôn ngữ, dữ liệu và thuật toán.
Đặc biệt, AlphaGeometry 2 đã tích hợp mô hình ngôn ngữ hiện đại từ Gemini, giúp cải thiện khả năng giải quyết bài toán và diễn đạt thông tin. Cuối cùng, bài hình hóc búa đã được giải quyết, và nhóm nghiên cứu còn phát triển AlphaProof có khả năng giải cả đại số và hình học. Với đề thi IMO 2024, AlphaProof đã đạt điểm tuyệt đối cho 4 bài, trong đó bài hình số 4 được giải trong 19 giây.
Tiến sĩ Thắng hy vọng rằng vào năm 2026, AI sẽ có khả năng đạt giải Toán học Fields như giáo sư Ngô Bảo Châu. Anh cũng mong muốn rằng AI có thể giải quyết những bài toán thiên niên kỷ trong tương lai.
Hiện tại, anh đang dẫn dắt một dự án về siêu trí tuệ tại Google, với mục tiêu phát triển AI có khả năng tư duy chặt chẽ và liên kết như con người. Anh tin rằng sự phát triển của AI sẽ diễn ra theo cấp số nhân, và các nhà nghiên cứu cần phải luôn tìm cách đi trước.
Tiến sĩ Thắng cho rằng việc AI trở nên thông minh hơn con người chỉ là vấn đề thời gian, nhưng điều này không nên gây lo ngại. AI sẽ trở thành một công cụ hữu ích, giúp cải thiện cuộc sống và khám phá khoa học, vũ trụ nhanh hơn.
“AI là nguồn năng lượng mới, công cụ giúp chúng ta khám phá thế giới”, anh nói. “Nếu bạn muốn theo đuổi lĩnh vực AI, hãy giữ cho mình sự tò mò và đừng sợ hãi”.
Thanh Hằng
