Việc nuôi dạy trẻ không chỉ đơn thuần là trách nhiệm của cha mẹ mà còn là một nghệ thuật. Cách mà trẻ được nuôi dạy có thể ảnh hưởng sâu sắc đến cách chúng nhìn nhận thế giới xung quanh, từ đó hình thành nên những giá trị và quan điểm sống. Tuy nhiên, có những phương pháp nuôi dạy có thể gây hại cho tâm lý trẻ, một trong số đó là “hội chứng ngôi sao vàng”.
Tiến sĩ tâm lý học Brandy Smith từ Đại học Memphis (Mỹ) đã chỉ ra rằng, hội chứng này xảy ra khi trẻ được coi là “đối tượng đặc biệt” trong gia đình, với kỳ vọng phải luôn hoàn hảo và không được phép mắc sai lầm. Điều này có thể dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng trong cuộc sống sau này của trẻ, khiến chúng trở nên khắt khe với bản thân và dễ dàng cảm thấy thất vọng khi không nhận được sự công nhận từ người khác.
Khái Niệm Về ‘Ngôi Sao Vàng’
Thuật ngữ “ngôi sao vàng” (golden child) dùng để chỉ những đứa trẻ được gia đình đặt lên bệ đỡ, với những kỳ vọng không thực tế. Chúng thường bị áp lực phải giỏi giang trong mọi lĩnh vực, không được phép mắc lỗi và luôn phải đáp ứng mong đợi của cha mẹ, ngay cả khi điều đó không phù hợp với sở thích của bản thân.
Nhà tâm lý học Terri Cole đã nhấn mạnh rằng, những đứa trẻ này thường cảm thấy áp lực từ cha mẹ. Để duy trì tình yêu thương từ cha mẹ, chúng phải liên tục đạt được những thành tích mà cha mẹ mong muốn. Điều này không chỉ tạo ra sự cạnh tranh giữa các anh chị em trong gia đình mà còn có thể dẫn đến sự oán ghét và cảm giác không công bằng.
6 đặc điểm của hội chứng “ngôi sao vàng”. Đồ họa: The mind journal.
Các Dấu Hiệu Nhận Biết Hội Chứng ‘Ngôi Sao Vàng’
Luôn Khao Khát Chiến Thắng
Những “ngôi sao vàng” thường cảm thấy rằng thành tích tốt là cách duy nhất để nhận được tình yêu và sự chú ý từ cha mẹ. Do đó, chúng có thể làm việc cật lực, thậm chí bất chấp mọi khó khăn để đạt được điều này.
Thiếu Ý Thức Về Bản Thân và Sợ Thất Bại
Đối với nhiều “ngôi sao vàng”, ước mơ của chúng thường là ước mơ của cha mẹ. Điều này xảy ra khi người lớn liên tục áp đặt mong muốn của mình lên trẻ, khiến trẻ cảm thấy lạc lối và hoang mang khi theo đuổi mục tiêu của chính mình. Áp lực này có thể dẫn đến lo âu và trầm cảm.
Luôn Cố Gắng Làm Hài Lòng Người Khác
Những “ngôi sao vàng” thường cảm thấy cần phải đáp ứng nhu cầu của cha mẹ và những người xung quanh, vì đó là cách duy nhất mà chúng biết để được yêu thương.
Trưởng Thành Sớm
Theo tiến sĩ Janelle S. Peifer từ Đại học Richmond, những “ngôi sao vàng” thường có xu hướng trưởng thành sớm hơn so với bạn bè cùng trang lứa. Chúng có thể từ bỏ những hoạt động trẻ con để theo đuổi những kỳ vọng của cha mẹ, dẫn đến việc không còn thời gian cho những niềm vui đơn giản của tuổi thơ.
Việc trở thành “ngôi sao vàng” trong gia đình có thể gây ra nhiều vấn đề trong các mối quan hệ sau này, từ tình bạn đến việc nuôi dạy con cái. Những đứa trẻ này có thể gặp khó khăn trong việc tập trung vào nhu cầu của bản thân, dẫn đến hai tình huống: hoặc chúng trở thành người phục vụ cho người khác, hoặc ngược lại, trở nên xa cách và cô lập khi phải đối mặt với sự chỉ trích.
Cách Vượt Qua Ảnh Hưởng Của Hội Chứng ‘Ngôi Sao Vàng’
Để vượt qua những ảnh hưởng tiêu cực của hội chứng này, việc đầu tiên là nâng cao nhận thức và chữa lành tâm lý. Trẻ cần được hướng dẫn để hiểu rõ bản thân mình, từ đó chuyển trọng tâm từ việc làm hài lòng cha mẹ sang việc tự khám phá và phát triển bản thân. Việc viết nhật ký, thiền định và tham gia trị liệu có thể giúp trẻ tìm hiểu sâu hơn về sở thích và mong muốn của mình.
Các biện pháp cụ thể bao gồm:
Thiết lập ranh giới rõ ràng để duy trì quyền tự chủ trong gia đình.
Nhận diện và thay đổi những thói quen xấu như né tránh khó khăn hay làm hài lòng người khác.
Xây dựng và duy trì các nguồn hỗ trợ, khuyến khích sự chấp nhận những điều không hoàn hảo.
Thùy Linh (Theo Yahoo Life)
