Thất bại của đội tuyển Việt Nam trước Malaysia trong khuôn khổ Asian Cup 2027 đã dấy lên nhiều câu hỏi về tính hợp pháp và chính đáng của chính sách nhập tịch cầu thủ trong bóng đá. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chiến lược phát triển của các đội tuyển mà còn mở ra một cuộc thảo luận sâu rộng về bản chất của việc nhập tịch cầu thủ ở khu vực Đông Nam Á.
Khái niệm về cầu thủ nhập tịch
Khái niệm “cầu thủ nhập tịch” thường được sử dụng để chỉ các cầu thủ trong đội tuyển Philippines, Indonesia và Malaysia. Tuy nhiên, điều này không hoàn toàn phản ánh đúng bản chất của họ, vì nguồn gốc và con đường trở thành công dân của các cầu thủ này rất khác nhau. Từ năm 2010, thuật ngữ này đã trở nên phổ biến, đặc biệt là khi nói về đội tuyển Philippines, nơi có nhiều cầu thủ sinh ra và lớn lên ở nước ngoài.
Trong đội hình tham dự AFF Cup 2018, Philippines đã có đến 19 trong số 23 cầu thủ có nguồn gốc từ nước ngoài. Điều này cho thấy sự đa dạng trong đội hình của họ, nhưng cũng đặt ra câu hỏi về tính chính danh của những cầu thủ này.
Thủ môn Neil Etheridge là một ví dụ điển hình cho trường hợp này. Mặc dù được xem là cầu thủ nhập tịch, nhưng thực tế anh có nguồn gốc Philippines và sinh ra ở nước ngoài. Luật quốc tịch của Philippines chủ yếu dựa trên nguyên tắc huyết thống, cho phép những người có cha hoặc mẹ là công dân Philippines có thể mang quốc tịch mà không cần quan tâm đến nơi sinh.
Hơn nữa, theo hiến pháp của Philippines, công dân có thể giữ hai quốc tịch, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho Liên đoàn Bóng đá Philippines trong việc thu hút các cầu thủ có nguồn gốc Philippines từ khắp nơi trên thế giới.
Do đó, việc gọi các cầu thủ Philippines là “cầu thủ nhập tịch” có thể không hoàn toàn chính xác. Họ thực chất là những “cầu thủ gốc Philippines sinh ra ở nước ngoài”.
Trong những năm gần đây, Indonesia và Malaysia cũng đã mạnh mẽ trong việc nhập tịch cầu thủ. Khác với Philippines, luật pháp của Indonesia và Malaysia không cho phép công dân giữ hai quốc tịch. Điều này có nghĩa là để khoác áo đội tuyển quốc gia, các cầu thủ phải từ bỏ quốc tịch cũ của họ.
Jay Idzes, một trung vệ có gốc gác Indonesia, đã ghi bàn trong trận đấu giữa Indonesia và Việt Nam, cho thấy sự thành công của chính sách nhập tịch cầu thủ tại đây. Liên đoàn Bóng đá Indonesia đã tập trung vào việc tìm kiếm và nhập tịch cho các cầu thủ có nguồn gốc Indonesia, đặc biệt là từ cộng đồng người Indonesia ở Hà Lan. Nhờ vào chính sách thuận lợi của chính phủ, các cầu thủ này có thể hoàn tất thủ tục nhập tịch nhanh chóng.
Trước đây, Indonesia đã từng nhập tịch nhiều cầu thủ không có nguồn gốc Indonesia, nhưng hiện tại, họ đang chuyển hướng sang việc tìm kiếm những cầu thủ trẻ có gốc gác thực sự từ đất nước này.
Bóng đá Malaysia cũng không nằm ngoài xu hướng này. Kể từ năm 2018, Malaysia đã cho phép các cầu thủ nước ngoài không có gốc gác Malaysia được nhập tịch sau khi sống và thi đấu tại đây đủ 5 năm. Tuy nhiên, gần đây, dưới sự lãnh đạo của Tunku Ismail, Malaysia đã đẩy mạnh việc tìm kiếm và nhập tịch cho các cầu thủ có “di sản Malaysia”.
João Figueiredo, một tiền đạo gốc Brazil, đã ghi bàn cho Malaysia trong trận đấu với Việt Nam, minh chứng cho sự thành công của chính sách nhập tịch cầu thủ tại đây. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nghi ngờ xung quanh một số trường hợp cầu thủ được nhập tịch.
Các quốc gia nhập tịch cầu thủ như thế nào?
Nhìn vào Indonesia và Philippines, có thể thấy rằng cả hai quốc gia này đều bắt đầu từ việc nhập tịch những cầu thủ không có gốc gác, sau đó mới dần thay đổi chính sách để tìm kiếm những cầu thủ có “di sản” phục vụ cho đội tuyển quốc gia.
Trong khi đó, Nhật Bản là một trong những quốc gia tiên phong trong việc mở cửa cho cầu thủ nhập tịch. Từ thập niên 1970, Nhật Bản đã có cầu thủ nhập tịch đầu tiên, Daishiro Yoshimura, người mang trong mình dòng máu Nhật nhưng sinh ra và lớn lên ở Brazil. Ông đã trở thành cầu thủ nhập tịch và thi đấu cho đội tuyển Nhật Bản.
Chính sách nhập tịch của Nhật Bản không chỉ chú trọng đến năng lực chuyên môn mà còn ưu tiên khả năng hòa nhập văn hóa. Những cầu thủ nhập tịch không chỉ là “lính đánh thuê” mà thực sự hòa nhập vào xã hội Nhật Bản. Họ được đào tạo để trở thành những người có tư duy và lối sống tương đồng với cầu thủ bản địa.
Trong khi đó, Thái Lan lại có cách tiếp cận khác. Việc nhập tịch cầu thủ có gốc gác hỗn hợp được chấp nhận, nhưng người hâm mộ vẫn chưa sẵn sàng đón nhận các cầu thủ nước ngoài hoàn toàn. Điều này cho thấy sự khác biệt trong quan điểm về nhập tịch cầu thủ giữa các quốc gia trong khu vực.
Marco Ballini, một trung vệ mang dòng máu lai Italy – Thái Lan, đã góp mặt trong đội hình Thái Lan, cho thấy sự chấp nhận dần dần của người hâm mộ đối với cầu thủ có nguồn gốc hỗn hợp.
Con đường nào cho bóng đá Việt Nam?
Việc nhập tịch cầu thủ tại Việt Nam vẫn còn nhiều rào cản, nhưng đây là xu hướng khó tránh khỏi. Những năm gần đây, với các trường hợp như Phan Văn Santos hay Nguyễn Xuân Son, cho thấy chính phủ đang dần cởi mở hơn với việc nhập tịch cầu thủ. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải xây dựng một nền tảng vững chắc cho bóng đá Việt Nam.
Để nhập tịch cầu thủ nước ngoài, Việt Nam cần đáp ứng các quy định về thời gian cư trú và có nguồn lực tài chính để thu hút những tài năng thực sự. Hơn nữa, yếu tố hòa nhập văn hóa cũng rất quan trọng, đặc biệt là ngôn ngữ.
Việc nhập tịch cầu thủ có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng cần phải có những nỗ lực xây dựng nền tảng bóng đá vững chắc để đảm bảo sự phát triển bền vững. Các quốc gia như Việt Nam cần có chính sách phát triển bóng đá nhiều cấp, bao gồm việc thành lập các giải đấu trẻ và hỗ trợ các học viện bóng đá, không chỉ dành riêng cho cầu thủ bản địa mà còn mở cửa cho cầu thủ nước ngoài.
Cuối cùng, việc nhập tịch cầu thủ chỉ là một phần trong chiến lược phát triển bóng đá. Để đạt được thành công lâu dài, cần phải có một nền tảng vững chắc và một quy trình tuyển chọn kỹ lưỡng cho các cầu thủ nhập tịch.
Hoàng Thông
