Trong bối cảnh tình hình an ninh toàn cầu ngày càng phức tạp, Đức đang nỗ lực mạnh mẽ để khẳng định vị thế quân sự của mình trong NATO. Sự chuyển mình này diễn ra khi Mỹ có xu hướng giảm bớt sự hiện diện quân sự tại châu Âu, tạo cơ hội cho Đức đảm nhận vai trò lãnh đạo hơn trong khối đồng minh.
Thủ tướng Đức Friedrich Merz, ngay sau khi nhậm chức, đã phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, đặc biệt là cuộc xung đột kéo dài giữa Nga và Ukraine. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhiều lần bày tỏ sự hoài nghi về NATO và kêu gọi các nước châu Âu tự chủ động hơn trong việc chi trả cho quốc phòng của mình.
Trước tình hình đó, ông Merz đang nỗ lực biến Đức thành một trụ cột vững chắc của châu Âu, với mục tiêu thay thế vai trò mà Mỹ đang dần rút lui. Điều này không chỉ thể hiện qua việc tăng cường ngân sách quốc phòng mà còn qua các hoạt động quân sự cụ thể tại các khu vực nhạy cảm.
Trong chuyến thăm gần đây tới Litva, Thủ tướng Merz đã chủ trì lễ triển khai lữ đoàn xe tăng Đức, một bước đi quan trọng nhằm củng cố sức mạnh quân sự của NATO tại khu vực Baltic. Đây là lữ đoàn thiết giáp đầu tiên của Đức có mặt lâu dài ở nước ngoài kể từ sau Thế chiến II, đánh dấu một bước chuyển mình lớn trong chính sách quốc phòng của Berlin.
Ông Merz nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh hiện tại, Đức không chỉ cần có đồng minh mà còn phải tự mình đảm nhận trách nhiệm bảo vệ an ninh. “Chúng ta sẽ là những người bảo vệ chính mình trong những tình huống khẩn cấp,” ông phát biểu trước khoảng 700 binh sĩ Đức.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, Thủ tướng Merz đã đặt chi tiêu quốc phòng lên hàng đầu trong chương trình nghị sự của mình. Ông cam kết sẽ tái thiết quân đội Đức, biến nó thành lực lượng quân sự mạnh nhất châu Âu. Điều này không chỉ nhằm đáp ứng yêu cầu của NATO mà còn để nâng cao vị thế của Đức trên trường quốc tế.
Bộ trưởng Quốc phòng Boris Pistorius đang chịu trách nhiệm chính trong việc hiện đại hóa quân đội. Dù có nhiều thay đổi trong nội các, ông vẫn được giữ lại để tiếp tục công việc quan trọng này, điều này cho thấy sự tin tưởng vào khả năng của ông trong việc cải cách lực lượng vũ trang.
Trước khi nhậm chức, ông Merz đã thúc đẩy việc sửa đổi hiến pháp để tách chi tiêu quân sự khỏi giới hạn nợ công. Sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine, chính quyền của ông đã sẵn sàng chi một khoản ngân sách lớn cho quân đội, gấp nhiều lần so với trước đây.
Cả Bộ trưởng Pistorius và Ngoại trưởng Johann Wadephul đều cho biết Đức có thể tăng chi tiêu quốc phòng lên tới 3,5% GDP, một con số ấn tượng so với mức 2% mà NATO yêu cầu. Điều này cho thấy sự thay đổi lớn trong chính sách quốc phòng của Đức, quốc gia từng gặp khó khăn trong việc đạt được mục tiêu chi tiêu quân sự.
Xung đột Nga – Ukraine đã tạo ra một cú sốc lớn, khiến Đức phải xem xét lại toàn bộ chiến lược quân sự của mình. Bộ trưởng Pistorius đã chỉ ra rằng quân đội Đức cần được cải cách mạnh mẽ để đáp ứng yêu cầu hiện tại.
Báo cáo gần đây cho thấy nhiều cơ sở quân sự của Đức đang trong tình trạng xuống cấp, và nhiều nhân sự có chuyên môn cao đang phải làm những công việc không phù hợp với khả năng của họ. Điều này đã dẫn đến tình trạng thiếu hụt nhân sự nghiêm trọng trong quân đội.
Mặc dù đã được phân bổ ngân sách lớn để mua sắm vũ khí hiện đại, nhiều đơn vị quân đội vẫn thiếu trang bị thiết yếu. Điều này đặt ra thách thức lớn cho khả năng duy trì hoạt động quân sự trong trường hợp xảy ra xung đột.
Vấn đề nhân sự cũng đang là một thách thức lớn. Mặc dù đã có một năm tuyển quân kỷ lục, quân đội Đức vẫn thiếu khoảng 20.000 binh sĩ so với yêu cầu. Trong khi một số đảng chính trị đang thúc đẩy việc khôi phục nghĩa vụ quân sự, thì một số đảng khác vẫn kiên quyết phản đối.
Bộ trưởng Pistorius đã đề xuất một mô hình tuyển quân mới, tương tự như Thụy Điển, nhằm tạo điều kiện cho quân đội tiếp cận với các thanh niên tiềm năng. Điều này có thể giúp cải thiện tình hình nhân sự trong quân đội.
Nhà sử học quân sự Sonke Neitzel đã chỉ ra rằng quân đội Đức hiện đang gặp khó khăn trong việc duy trì sự cân bằng giữa sĩ quan và binh lính có khả năng chiến đấu thực sự.
Lữ đoàn xe tăng 45 mà Thủ tướng Merz và Bộ trưởng Pistorius vừa đưa vào hoạt động tại Litva sẽ có quân số lên tới 4.800 người khi hoàn thiện vào năm 2027. Điều này cho thấy sự quyết tâm của Đức trong việc củng cố sức mạnh quân sự tại khu vực.
Ông Pistorius đã biến lữ đoàn này thành một dự án cá nhân, thường xuyên đến Litva để thiết lập căn cứ quân sự và xây dựng các cơ sở hỗ trợ cho gia đình binh sĩ, nhằm khuyến khích họ tình nguyện phục vụ.
Người dân Litva, như ông Edmund Kulikauskas, đã bày tỏ sự ủng hộ đối với sự hiện diện của quân đội Đức, cho rằng đây là một lực lượng răn đe cần thiết trong bối cảnh an ninh hiện tại. Ông Kulikauskas cho biết: “Chúng tôi đã sống yên bình, nhưng giờ cảm nhận được mối nguy hiểm thực sự”.
Như vậy, Đức đang trên con đường khẳng định vai trò lãnh đạo trong NATO, với những bước đi mạnh mẽ nhằm hiện đại hóa quân đội và tăng cường khả năng phòng thủ. Điều này không chỉ có ý nghĩa đối với an ninh của châu Âu mà còn cho thấy sự chuyển mình trong chính sách quốc phòng của một quốc gia từng có lịch sử phức tạp.
Vũ Hoàng (Theo AP, Reuters, AFP)
