Iran đang xem xét khả năng cho phép các thanh tra hạt nhân từ Mỹ vào lãnh thổ của mình thông qua sự trung gian của Liên Hợp Quốc, nhưng điều này phụ thuộc vào việc đạt được một thỏa thuận nhằm dỡ bỏ các lệnh cấm vận hiện tại.
“Nếu các yêu cầu của Iran được phía Mỹ xem xét và hai bên có thể đạt được một thỏa thuận, Iran sẽ xem xét việc cho phép thanh tra viên Mỹ đến nước này thông qua Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA)”, lãnh đạo Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran, Mohammad Eslami, đã phát biểu vào ngày 28/5.
IAEA, một cơ quan thuộc Liên Hợp Quốc có trụ sở tại Áo, được thành lập vào năm 1957 với mục tiêu thúc đẩy việc sử dụng năng lượng hạt nhân cho các mục đích hòa bình.
Mặc dù thỏa thuận giám sát chương trình hạt nhân với các nước phương Tây đã bị phá vỡ, Iran vẫn tiếp tục chấp nhận các đoàn thanh tra từ IAEA. Tuy nhiên, trong những năm qua, IAEA đã nhiều lần chỉ trích Tehran vì thiếu hợp tác, từ chối một số thanh tra viên mà không có lý do rõ ràng hoặc hạn chế các địa điểm kiểm tra.
Hiện tại, Tehran và Washington đang chuẩn bị cho vòng đàm phán thứ sáu nhằm giải quyết những lo ngại của phương Tây về chương trình hạt nhân của Iran và tìm cách dỡ bỏ các lệnh cấm vận.
Hai bên vẫn còn nhiều bất đồng về mức độ làm giàu uranium trong chương trình hạt nhân của Iran. Tổng thống Mỹ đã bày tỏ sự lạc quan rằng vòng đàm phán tiếp theo sẽ mang lại “tin tốt lành” cho cả hai bên.
Bên trong nhà máy Natanz, nơi làm giàu uranium cách thủ đô Tehran khoảng 350 km, đã được ghi nhận vào năm 2008. Ảnh: Reuters
Washington lo ngại rằng chương trình hạt nhân của Iran có thể nhằm phát triển vũ khí hạt nhân và yêu cầu Tehran giảm lượng uranium được làm giàu về mức 0. Trong khi đó, chính phủ Iran khẳng định rằng chương trình hạt nhân của họ chỉ phục vụ cho các mục tiêu dân sự và không chấp nhận bất kỳ áp lực nào từ bên ngoài về việc giới hạn làm giàu uranium.
“Làm giàu uranium là nền tảng của ngành công nghiệp hạt nhân quốc gia. Việc áp đặt giới hạn tương tự như việc cho phép một quốc gia có trạm biến áp và đường dây điện, nhưng lại không cho phép xây dựng nhà máy điện”, ông Eslami đã nhấn mạnh.
Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh, Đặc phái viên Mỹ tại Trung Đông đã đề xuất rằng Tehran tạm ngừng làm giàu uranium trong tối đa ba năm để xây dựng lòng tin giữa các bên, tiến tới ký kết một thỏa thuận cụ thể hơn. Oman, với vai trò là trung gian đàm phán giữa Mỹ và Iran, đã gợi ý rằng Tehran có thể tạm ngừng làm giàu uranium trong 6 tháng và các bên sẽ xem xét gia hạn sau đó.
Trong một cuộc phỏng vấn với CNN vào ngày 26/5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran đã khẳng định rằng nước này “không có ý định phát triển vũ khí hạt nhân” và Tehran có thể dễ dàng chấp nhận yêu cầu này trong các cuộc đàm phán với Mỹ.
“Tuy nhiên, nếu mục tiêu của Mỹ là ngăn cản người dân Iran phát triển năng lượng hạt nhân một cách hòa bình, thì các cuộc đàm phán sẽ gặp khó khăn”, ông nhấn mạnh.
