Hà Nội – Một sự kiện đáng chú ý trong làng âm nhạc Việt Nam vừa diễn ra khi nhạc sĩ Phạm Tuyên được vinh danh với giải thưởng Hiệp sĩ Dế Mèn. Đây là sự ghi nhận cho những đóng góp không ngừng nghỉ của ông trong suốt hơn 50 năm qua, đặc biệt là trong lĩnh vực sáng tác nhạc cho thiếu nhi.
Trong buổi lễ trao giải diễn ra vào ngày 28/5, sức khỏe của nhạc sĩ đã yếu đi nhiều, khiến ông không thể phát biểu nhiều. Tuy nhiên, ánh mắt của ông vẫn ánh lên niềm tự hào và hạnh phúc. Con gái ông, nhà báo Hồng Tuyến, đã thay mặt cha mình chia sẻ: “Hôm nay, ông nhận giải thưởng cao quý này nhờ vào những cống hiến cho văn học nghệ thuật dành cho trẻ em. Việc viết cho các em nhỏ luôn là điều ông trân trọng nhất. Tại nhà, ông thường treo bằng kỷ lục Việt Nam cho nhạc sĩ có nhiều ca khúc thiếu nhi được yêu thích nhất.”
Nhạc sĩ Phạm Tuyên bên con gái, nhà báo Phạm Hồng Tuyến. Ảnh: Ban tổ chức cung cấp
Không chỉ nhận giải thưởng danh giá, bộ sách Khúc đồng dao của bé (do nhạc sĩ Phạm Tuyên và nhà báo Hồng Tuyến đồng tác giả) cũng đã lọt vào vòng chung khảo của cuộc thi. Tác phẩm này giới thiệu 41 bài đồng dao mà ông đã phổ nhạc, kết hợp giữa kể chuyện, âm nhạc và minh họa, cùng mã QR để nghe âm thanh. Trong số đó, nhiều bài như Rềnh rềnh ràng ràng, Bà còng đi chợ, Gánh gánh gồng gồng, Bầu và Bí, Con chim chích chòe đã có bản thu, trong khi 36 tác phẩm còn lại được gia đình thu âm mới.
Nhà thơ Trần Đăng Khoa, Chủ tịch Hội đồng Giám khảo, đã nhận xét: “Trong lĩnh vực sáng tác cho trẻ em, ông đã theo dõi sự trưởng thành của các em một cách gần gũi qua âm nhạc. Ông đã nâng niu các em từ khi còn trong bụng mẹ cho đến khi trưởng thành, từ những ngày đầu đi học cho đến khi trở thành đoàn viên.”
Nhạc sĩ Phạm Tuyên, sinh năm 1930, là một trong những nhân vật nổi bật của âm nhạc Việt Nam hiện đại. Với hơn nửa thế kỷ sáng tác, ông đã để lại dấu ấn sâu sắc trong nhiều thể loại, đặc biệt là các ca khúc dành cho trẻ em. Những tác phẩm của ông như Chiếc đèn ông sao, Cánh én tuổi thơ, Trường cháu là trường mầm non, Chú voi con ở Bản Đôn, Tiến lên đoàn viên đã trở thành những bài hát kinh điển trong lòng nhiều thế hệ trẻ em Việt Nam.
Tập đầu tiên trong số bốn cuốn Khúc đồng dao của bé, giới thiệu các ca khúc phổ nhạc đồng dao của nhạc sĩ Phạm Tuyên. Ảnh: Nhà xuất bản Kim Đồng
Trong suốt sự nghiệp, ông đã sáng tác hơn 200 ca khúc dành cho trẻ em. Năm 2013, ông được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận là “Nhạc sĩ sáng tác nhiều ca khúc về thiếu nhi được phổ biến rộng rãi nhất”.
Trong dịp này, ban tổ chức cũng đã trao năm giải Khát vọng Dế mèn cho các tác phẩm xuất sắc như: Cuốn cổ thư của một mẫu thần (Nguyễn Hoàng Diệu Thủy), Từ những ruộng rau ở nông trại Cúc Cu và Những thứ bạn dùng để lấp đầy một cái hố của Dy Duyên, Trang trại cuối rừng (Phạm Công Luận), Có một Trái Đất phẳng trong mắt em (thơ Lý Thăng Long), cùng bộ tranh của họa sĩ nhí Phạm Hải Nguyên (13 tuổi).
Giải Dế Mèn được tổ chức bởi một tờ báo vào năm 2020, nhằm khuyến khích các sáng tác và trình diễn nghệ thuật dành cho trẻ em hoặc vì trẻ em. Các tác phẩm tham gia có thể thuộc nhiều lĩnh vực nghệ thuật như văn học, điện ảnh, âm nhạc, mỹ thuật, sân khấu, nhiếp ảnh và truyện tranh.
Năm đầu tiên, hai tác phẩm Làm bạn với bầu trời (Nguyễn Nhật Ánh) và Chuyện của anh em nhà Mem và Kya (Nguyễn Quang Thiều) đã cùng nhận giải thưởng cao nhất – Hiệp sĩ. Tuy nhiên, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đã từ chối nhận giải vì là thành viên trong ban giám khảo. Hai năm tiếp theo, ban tổ chức không tìm được tác phẩm xứng đáng để trao giải thưởng lớn. Năm 2023, nhà văn Trần Đức Tiến đã được vinh danh Hiệp sĩ Dế Mèn cho tập truyện thiếu nhi Alo!… Cậu đấy à?. Năm ngoái, nhà văn Lý Lan cũng đã nhận giải với cuốn Tự truyện một con heo.
Hà Thu
