Trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, một đoạn video ghi lại cảnh bên trong một nhà máy không ánh đèn ở Trung Quốc đã khiến nhiều người phải suy ngẫm về tương lai của việc làm. Khi trí tuệ nhân tạo (AI) dần chiếm lĩnh, liệu con người có còn chỗ đứng trong thị trường lao động?
Trung Quốc hiện có khoảng 6 triệu nhà máy sản xuất hàng tiêu dùng, nhưng một cơ sở tại Xương Bình, Bắc Kinh đã chọn một con đường khác biệt. Tại đây, mọi quy trình sản xuất đều được thực hiện bởi robot, không cần sự can thiệp của con người.
Cuối năm ngoái, công ty điện tử tiêu dùng Xiaomi đã giới thiệu một nhà máy thông minh thế hệ mới, nơi mà robot được điều khiển bởi AI. Đơn vị này đã đầu tư 2,4 tỷ tệ (tương đương 330 triệu USD) vào một nhà máy rộng 81.000 m2, với khả năng sản xuất lên đến 10 triệu thiết bị mỗi năm.
Được gọi là “nhà máy tối”, cơ sở này hoạt động hoàn toàn tự động, tích hợp AI và dữ liệu lớn để tối ưu hóa quy trình sản xuất. Từ việc xử lý nguyên liệu thô cho đến lắp ráp sản phẩm cuối cùng, tất cả đều do robot đảm nhiệm. Công nghệ hiện đại không chỉ giúp giám sát mà còn tự động điều chỉnh để đạt hiệu suất tối ưu, giảm thiểu lỗi và đảm bảo chất lượng sản phẩm. Hệ thống tự động loại bỏ bụi bẩn cũng được tích hợp, giúp giữ cho linh kiện luôn sạch sẽ mà không cần nhân viên vệ sinh.
Trong mô hình này, các vấn đề như giờ nghỉ trưa, giải lao hay quy định về lao động dường như không còn ý nghĩa. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của người lao động trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển.
Bên trong nhà máy không ánh đèn ở Trung Quốc
Nhà máy tại Xương Bình, Bắc Kinh hoạt động hoàn toàn tự động, sử dụng AI và dữ liệu lớn để tối ưu hóa quy trình sản xuất. Nguồn: Weibo
Những “nhà máy tối” này đang vẽ ra một viễn cảnh không mấy sáng sủa cho người lao động. Cuộc đua công nghệ AI đang diễn ra mạnh mẽ, với nhiều tập đoàn lớn tìm cách tận dụng công nghệ để giành lợi thế cạnh tranh. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều công việc sẽ bị thay thế bởi robot trong tương lai gần, một xu hướng đã được các chuyên gia cảnh báo từ trước.
Diễn đàn Kinh tế Thế giới 2024 dự đoán rằng 23% công việc toàn cầu sẽ có sự thay đổi lớn do AI trong vòng 5 năm tới. Báo cáo này chỉ ra rằng những tiến bộ trong công nghệ và số hóa đang dẫn đến sự suy giảm việc làm trong nhiều lĩnh vực.
Trong số 673 triệu việc làm được khảo sát, dự kiến có khoảng 83 triệu việc làm sẽ biến mất. Dữ liệu cho thấy 42% các tác vụ kinh doanh sẽ được tự động hóa vào năm 2027, và khoảng 44% kỹ năng hiện tại sẽ không còn cần thiết trong vòng 5 năm tới. Điều này đồng nghĩa với việc 60% lao động sẽ cần được đào tạo lại để thích ứng với thị trường mới.
Những người làm việc trong lĩnh vực công nghệ sẽ chịu ảnh hưởng lớn nhất khi thị trường ngày càng kết hợp với AI. Nhiều chuyên gia công nghệ bày tỏ lo ngại rằng tốc độ phát triển của AI quá nhanh, khiến con người chưa kịp thích ứng.
Cuối năm ngoái, Liên Hợp Quốc đã kêu gọi cần có sự kiểm soát đối với sức mạnh của AI, đề xuất hợp tác toàn cầu thay vì để thị trường tự vận hành. Trong báo cáo công bố trước thềm hội nghị thượng đỉnh “Tương lai của chúng ta”, các chuyên gia cảnh báo rằng việc thiếu giám sát quốc tế đối với AI có thể dẫn đến những rủi ro nghiêm trọng, bao gồm lạm dụng và thiên vị.
Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực AI cũng bày tỏ lo ngại về cuộc đua công nghệ toàn cầu, so sánh với nỗ lực sản xuất bom hạt nhân đầu tiên vào những năm 1940. Một trong những “cha đẻ của AI” đã rời Google vào năm 2023 vì cho rằng công ty đã đánh giá thấp những rủi ro liên quan, cảnh báo rằng con người có thể đang bước vào một “cơn ác mộng”.
Khoảng 40 chuyên gia trong các lĩnh vực công nghệ, pháp luật và dữ liệu đã được Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres triệu tập để bàn về cách giải quyết vấn đề này. Họ cho rằng AI có bản chất xuyên biên giới, gây khó khăn trong việc quản lý, trong khi thế giới hiện thiếu các công cụ phù hợp để đối phó.
Hội đồng cảnh báo rằng nếu chờ đến khi AI gây ra mối đe dọa rõ ràng, có thể đã quá muộn để xây dựng hệ thống phòng thủ. “Hiện nay, thế giới thiếu một cơ chế quản trị toàn cầu cho AI”, báo cáo nhấn mạnh, đồng thời kêu gọi đảm bảo rằng công nghệ phục vụ con người một cách công bằng và an toàn.
